Opłata półkowa nie tylko w sklepach wielkopowierzchniowych

Art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (tekst jednolity: Dz. U. 2003 r. Nr 153 poz. 1503) stanowi, iż czynem nieuczciwej konkurencji jest utrudnianie innym przedsiębiorcom dostępu do rynku, a w szczególności pobierania innych niż marża handlowa opłat za przyjęcie towaru do sprzedaży.

Najcześciej spotykanym przykładem tego czynu nieuczciwej konkurencji było pobieranie tzw. opłaty półkowej za umieszczenie towaru na określonej półce sklepowej.

Art. 15 przywołanej ustawy stoi na straży równego dostępu przedsiębiorców na rynku. W artykule tym określono zakłócające prawidłowy dostęp do rynku czyny nieuczciwej konkurencji w sposób przykładowy.

Nowe brzmienie art. 15 i wprowadzenie nowego czynu nieuczciwej konkurencji zostało wprowadzone ustawą z dnia 5 lipca 2002 r. o zmianie ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. 2002 r., Nr 126, poz. 1071). Inicjatywa wprowadzenia czynu nieuczciwej konkurencji w postaci pobierania innych niż marża handlowa opłat za przyjęcie towaru do sprzedaży pochodziła od Senatu RP. Uzasadnieniem wskazanym przez autora poprawki dla wprowadzenia była spostrzeżenie, iż sklepy wielkopowierzchniowe pobierają od dostawców szczególne opłaty, w tym zwłaszcza za samo wejście do sieci, za reklamę i promocję towarów, za miejsce ekspozycji towarów oraz za wprowadzenie towaru do sieci informatycznej. Jak podkreślono w uzasadnieniu nowelizacji powodem jej wprowadzenia „było przekonanie o naganności stosowanych przez duże sklepy praktyk pobierania dodatkowych opłat za przyjęcie towaru do sprzedaży”. Ostatecznie poprawka Senatu RP została przyjęta w zaproponowanym brzemieniu.

Pomimo uzasadnienia dla tejże nowelizacji w brzmieniu przepisu nie odzwierciedlono intencji ustawodawcy, iż czyn ten może zostać popełniony w stosunku do przedsiębiorców poprzez utrudnianie im dostępu do rynku przez sprzedaż towarów lub usług w obiektach handlowych o powierzchni sprzedaży powyżej 400 m2. Takie ograniczenie zawiera w sobie również wprowadzony przez tę nowelizację art. 15 ust. 3 ustawy.

Brak określenia w ustawie podmiotu, który może dopuścić się tego czynu spowodował, iż aktualnie toczą się spory sądowe o zwrot opłat pobranych przez dystrybutorów towarów od ich dostawców, w przypadku gdy dystrybutorzy nie zajmowali się sprzedażą dostarczonych towarów konsumentom, czyli ostatniemu z ogniw w łańcuchu transakcji, a jedynie odsprzedawali zakupione towary do dalszych sprzedawców.